Kino-ditari 2009!

[peoples]

Hadewijch. Film nga Bruno Dumont.

Filmi ka lindur nga disa poezi te nje poeteshe fetare te shek XIII-te ne Flandre.
Ajo shkruan mbi dashurine, por nje dashuri krejt e veçante: te dashuruarit me Zotin, pra me diçka te padukshme. Nje zemer qe rrah fort dhe i lutet Zotit çdo dite, i beson atij gjithçka, eshte e veshtire te paraqitet ne imazh. Por regjizori i Jésus Christ, L'Humanité, Flandre... e ben kete dhe me nje kurajo te madhe, duke mos iu frikesuar klisheve qe mund t'i ngjiten disa skenave, te cilat shume mire mund t'i shohim ne nje emision lajmesh apo faqe gazetash.
Bruno Dumont nuk merret me sociologji, talenti i tij eshte se ai perdor kodet e kinemase dhe ben qe filmi te mbeshtillet me nje tis mistik. Ai repsekton spektatorin dhe kerkon nga ai nje perkrahje. Filmi mund te jete dhe si nje kohe e pavertetuar, e pamaskuar gjithashtu, i cili vendos ne levizje ndjenjat tona.
Si ne çdo film te Dumont, femra dhe mashkulli kane nje rol pak a shume te barabarte.
Céline (Julie Sokolowsky) dhe Yassine (Yassine Salim) jane dy te rinj qe takon ne nje kafe. Ndermjet tyre lind diçka, por Céline eshte e dashuruar m Zotin qe nuk ka nje trup, por shpirt. Ajo s'ka nevoje per raporte seksuale, por per meshire, bukuri shpirterore. Djali, nje tip çapkeni i levizshem, nuk e kupton dhe e drejton tek "mjeshtri", i vellai i tij, i cili kapercen gejndjen e Céline dhe e perdor ate.

Fillimi i filmit, por dhe fundi i tij, filmon nje djalosh po aq mistik sa dhe deshira e regjizorit per te zgjedhur pikerisht poezite e kesaj fetareje. Ky mund te jete dhe sekreti i filmit, nese flasim per sekret. Por ky film duhet vetem shijuar dhe kuptuar pa frike, se regjizori nuk ka bere nje film qe te na gjykoje, perkundrazi ai i le hapesira interpretimit te spektatorit, sepse ai na respekton.

[autori]

Une sonte kam Dumont ne avant premier! Shpresoj te gjej nje vend... do shkoj te ze radhen...

Shkon ne "avant-première" (preview) nga "padurimi", apo sepse aty ishte prezent regjizori ??

[peoples]

Shkon ne "avant-première" (preview) nga "padurimi", apo sepse aty ishte prezent regjizori ??

Pak nga te dyja. Ndoshta ishte me mire mos te shkoja edhe pse Dumont qendroi shume "mistik" ne ato qe thoshte.
Nje gje me beri pershtypje, prezantimi shume i keq qe i beri Stephane Délorme meqenese ishte animator i mbremjes. Pyetje pa sens ose teper te pakuptimta per spektatorin. Disa here Dumont e "injoroi", por me kujdes sidomos ne planin tek kisha ku Céline po lutet dhe afer saj gjendet nje vinç (Le gru). Ate qe ai thoshte tek CDC, ia hodhi pertoke Dumont si nje kuptim i trashe... (c'est con!!! - tre here e perseriti).

[autori]

Te pyeta, sepse i urrej "avant-première"-at (film-preview- para-shfaqje). I urrej, se sallat jane plot, dhe hajde te durosh peshperimat e miletit, uf-et dhe buf-et e tyre, eren e pop-corneve apo te qeshmet koti apo ploti etj etj.

[peoples]

... uf-et dhe buf-et e tyre, eren e pop-corneve apo te qeshmet koti apo ploti etj etj.

Asnje nga keto s'pati, pak shume te qeshura sepse ka disa momente burlesque, por ne pergjithesi spektatoret ishin serioze. Pastaj jo te gjithe kinemate, sidomos ne zonen St Michel, jane te pajisur me pjekes misrash... ti i njeh keto kinema ku mezi arrijne te mbijetojne.

Mbreme pashe Vincere te Bellocchio-s.

[fuorisync]

Mbreme u ngrit sipari i edicionit te 7-te t Festivalit te Filmit nderkombetar ne Tirane/Tirana International Film Festival (ketu gjeni programin ditor).
Filmi perurues, i ketij edicioni, nuk mund te ishte tjeter vecse bashkepunimi i 1-re kinematografik shqiptaro-serb "Honeymoons" , nen regjine e te talentuarit Goran Paskaljevic dhe skenar te Genc Permetit, njerit nga programuesit dhe drejtuesit e festivalit ne keto 5 vitet te fundit.
Filmave te Paskaljevic-it, TIFF-i i ka kushtuar jo pak hapesire edhe ne edicione te shkuara (kujtoj ketu filmat "Balkan The Powder keg", "Midwinter night's dreams" , te cilin e kam pelqyer shume, si dhe po aq te bukurin "Optimisti"). Kesaj here Paskaljevic-i "rreshket" ne tentativen e tij te fundit kinematografike. Transpozimi dhe nderthurja e fateve, pothuajse te ngjashme, te dy cifteve te dashuruarish, njeri shqiptar dhe tjetri serb, ne ambjentet e tyre respektive sociale mbytese shfaqet i sforcuar dhe perplot me perforcime klishe-sh. Per te mos u ndalur aspak tek "haperdarjet" gjeografike, aq shume i sterperdorur si element ne filmat e regjisoreve te viteve fundit, te tipit Kukes-Tirane, per te kaluar me pas ne Serbit, Beograd-nje qyteze tjeter serbe, se ciles s'ia mbaj mend emrin, dhe me ne fund per te bere kalimin Ballkan-Evrope. Nuk mund te mos mungonin dhe "lapsuset" e tipit: nje familje nga nje fshat i Kukesit qe pervecse flet mire e bukur toskerishten (ti autor nuk e ke lene pa e permendur kete element ne filma te tjere shqiptare) na shfaqet plot sqime qytetarie te "rene nga vakti".
Pjesa "shqiptare" e filmit shfaqet me sforcuar se ajo "serbe" e cila, perkundrazi, rrjedh me natyrshem. Me sa jam ne dijeni, por qe nuk mund ta konfirmoj, pjesa "shqiptare" eshte shkruajtur nga vete Permeti kurse me "serben" eshte marre vete Paskaljevic-i. Me kete nuk dua te them aspak qe ne shqiptaret jemi me dobet se serbet!

[autori]

Filmi perurues, i ketij edicioni, nuk mund te ishte tjeter vecse bashkepunimi i 1-re kinematografik shqiptaro-serb "Honeymoons" , nen regjine e te talentuarit Goran Paskaljevic dhe skenar te Genc Permetit...

Miku im,
Te falenderoj per sjelljen e ketij postimi, lidhur me filmin shqiptaro-serb "Honey moons" (Muajt e mjaltit- besoj se i bie ne shqip).

Nuk me eshte dhene te shikoj asnje film te regjizorit serb Paskaljevic, por te kuptoj shume mire ne ato qe shkruan, sidomos per ato qe ti i quan "haperdarje gjeografike" :

Ne fakt, po me krijohet gjithe e me shume bindja se, haperdarja gjeografike nuk ka asgje te keqe ne vetevete, kur eshte e arsyetuar, e perligjur. Por, me sa konsatoj gjithe e me shpesh qe shikoj filma, dhe jo vetem ne filmat shqiptare e ballkanas, por nga mbare globi, te haperdahesh gjeografikisht eshte nje gje, dhe ta perligjesh ate haperdarje, eshte nje gje tejer ! Dhe qe ta perligjesh bindeshem, me duket se kryesorja eshte te kesh mjete financiare. Pra dolem tek ajo qe quhet ekonomi e filmit, per te cilen, fatkeqesisht nuk kemi folur shume ne kete forum.

Me rezulton koheve te fundit qe, jo pak regjizoreve aktuale (e perseris: pak rendesi ka kombesia e tyre !!), u ka mbetur sahati ne ate qe quhet "meta film", pra kinematografia me mjete te "rënda" financiare, filma siç beheshin deri ne vitet '70 (flas per filma te mire, ok ??!). Te jemi konkret : deri ne vitet '70, pra deri atehere kur ne Hollywood regjizorët vazhdonin te kishin nje fare pushteti (pushtet qe tani e kane totalisht producentët !), arriheshin te realizoheshin filma te mire (shume te mire biles!), qe kerkonin goxha buxhet : po permend disa (qe mos mbetem teorik) psh. "The deer hunter" (Michael Cimino), "The Godfather" (Coppola), "Once Upon a time in America" (Leone) etj etj.

Sot, jo rastesisht, midis filmave qe kerkojne buxhet te larte, nuk gjen më filma te mire te ketij kallëpi : shembulli më flagrant eshte ai Coppola-s, filmi i fundit i te cilit del se shpejti (thone eshte vertet i mrekullueshem), dhe qe sigurisht eshte realizuar me nje ekonomi minimale. Pse nuk ka më filma te tille si ato te viteve '70 ?? Sepse kemi nderruar epokë ! Sepse producentët kane pushtet absolut ne industrine e filmit ! Eshte e thjeshte dhe e qarte si buka ne tavoline ! Por pikerisht, kete më duket se nuk arrijne te kuptojne nje pjese jo e neglizhueshme regjizoresh, qe pretendojne (dhe mire bejne, nuk eshte aty e keqja !!) te jene zëra te veçante (autorë), ne artin e shtate.

Thua te jete rastesi qe sot, filmat e mire jane kryesisht (jo te gjithe, sigurisht !!) ata qe realizohen nga regjizorë qe perdorin mjete modeste financiare ?? Jo ! Aspak rastesi ! Eshte thjesht "nenshtrim" ndaj kushteve te kohes. Dhe ç'ben Jia Zhang-ke apo A. Weerasethakul apo tjetri e tjetri ? Perpiqen qe, me mjetet modeste financiare qe u ofrohen, te bejne te degjohet ne filmat e tyre nje "muzike e vogel", por e mire ! Thenë fshatçe: per ta, me mire nje vershellime e embel fyelli, se sa nje simfoni e keqe e nje orkestre simfonike !

Per te qene i sinqerte, tani e kuptoj më mire une, opinionin e nje kritiku kinemaje (qe e respektoj dhe ja pelqej mendimin) qe e degjoja te thoshte perpara pak vitesh se, sot, i vetmi regjizor cilesor qe beson ne "meta film" (filma me buxhet "te rende") dhe qe mrekullisht ja arrin qellimit (cilesisë), eshte amerikani M. Night Shyamalan ( http://filmjournal.net/autori/2009/0...ght-shyamalan/). Por Shyamalan-i eshte nje (ja po e marrim te mireqene se eshte super i talentuar !). Me nje "lule" nuk vjen pranvera !! Kjo "lule" nuk mund te mbuloje faktin flagrant se koha (cilesia) sot nuk eshte ne favor te "meta filmave", te filmave me buxhet. Ja qe keshtu eshte ! I bihet murit me koke ? Nje pjese vazhdojne ti bien, siç i rà Fatmir Koçi dhe qullosi "Kohen e Kometes"...
Dhe ç'eshte më deshperuesja, eshte fakti se filma te tille te ndertuar ne raporte te keqija buxhet-film(skenar), nuk eshte as nevoja ti shikosh, mjafton afishja (reklama) e tij :



Nje afishe e tille (qe u ngjan atyre te hollywoodit te viteve '70), te jep menjehere shijen e nje filmi te bere jo me kembe ne toke, por me mendje tek "meta filmat" hollywoodjane. Gjithe duke mos pasur këllqe per nje gje te tille (se hajde dé nese Fatmiri nuk do kish pretendime artistike, por ja qe ka !!... ).


Fola per ekonomine e filmit, sepse më cyti ajo qe ti e quan me te drejte haperdarja gjeografike tek "Honey moon". Ndofta nuk eshte vetem ajo qe çalon ne film. Ti evokon me te drejte edhe lojen e aktoreve dhe shkruan :

Nuk mund te mos mungonin dhe "lapsuset" e tipit: nje familje nga nje fshat i Kukesit qe pervecse flet mire e bukur toskerishten, na shfaqet plot sqime qytetarie te "rene nga vakti".
Pjesa "shqiptare" e filmit shfaqet me sforcuar se ajo "serbe"...

Dirigjimi nga ana e regjizorit i aktoreve shqiptare ne filmat tane me duket te jete po aq problematik, sa dhe muhabeti i më-lartem lidhur me ekonomine e filmit. Po shikoja nje kronike nga hapja e festivalit ( http://www.top-channel.tv/video.php?id=10280 ) dhe aty, kalimthi, jane disa sekonda ku duket se luan Bujar Lako, establishment's actor. Pra vazhdohet te kembengulet ne angazhimin e kesaj kategorie aktoresh.

Ok, thamë me lart se "haperdarja" gjeografike nuk ka ndonje gje te keqe ne vetevete, por varet nga ajo qe e quajtem "ekonomi e filmit" dhe raportet e ekulibruara qe duhen gjetur aty. E njejta gje eshte perdorimi i establishment actor (aktorëve me famë) : tek ne, ata vijne te gjithe, pa perjashtim, nga bota e teatrit ! Në ato pak sekonda qe pashe Bujar Lakon, me erdhi keq per të : luante teater ne... film !

Shpesh i them vetes : i kemi qe i kemi kaq teatralë keta aktorët tane (ndofta jemi ca teatralë si popull, s'ka asgje te keqe ne kete mes !), por, si nuk doli nje regjizor qe ti filmoje edhe më teatrale se ç'jane ! C'dua te them ? Dua te them se më eshte dhene te shoh filma te mrekullueshem ( po me vijne ne mend ata te Manuel de Oliveires !) ku loja teatrale e aktoreve (profesionistë !) eshte enkas e ekzagjeruar (sidomos permes artikulimit te fjaleve), ne menyre te tille qe e çon filmin ne nje stad tjeter artistik, ne nje stad te ri, dhe ku ti si spektator nuk ben më kujdes per kete teatralitet te qellimshem. Teatralitet qe, ne vend qe ta venitë, perkundrazi, i jep forcë filmit !

Por ndofta dhe per kete gje, duhen regjizorë qe jane menduar mire perpara se ti futen nje "valleje" kaq te veshtire qe quhet rendom... arti i shtate
Hehe, po me kujtohet, ndjese pastë, shkrimtarja/regjizorja franceze Marguerite Duras, e cila sipas Godard-it, i kish thene njehere ketij te fundit : "Ooooooo, sa e lehte qenka te besh filma ! Kur une shkruaj nje roman, me ndodh te torturohem me net te tera per te gjetur fjalen ekzakte qe me mungon ! Ne film, qenka kollaj fare !! ".

[autori]

Mbreme pashe Vincere te Bellocchio-s.

Ne fakt, VINCERE e kemi pare fiks ne te njejten dite, por kam dash te shkruaj me pare per dy-tre filma qe sillen rreth temes se spiritualitetit. Por nuk kam pas kohe...
Po shkruaj diçka sonte...

[autori]

Nese nje dite te bukur, krejt papritur mberrin ne shtepine tuaj nje kuti (si ne foton e më-lartme) dhe dikush ju thote: nese shtypni butonin e kuq te kesaj kutie, ju fitoni 1 miljon $, gje qe provokon, ne te njejtin moment vdekjen e nje personi (te panjohur per ju), ju si do te vepronit ?

Kaq eshte historia e filmit ne fjale, THE BOX (Kutia), filmi i trete i regjizorit te ri Richard Kelly (kam komentuar para disa muajsh filmin e tij te dyte , Southland Tales, ketu : http://filmjournal.net/autori/2009/0...richard-kelly/ ).

Richard Kelly eshte veçse 33 vjeç, ka bere 3 filma ne 9 vjet, dhe me sa duket, i ka vene qellim vetes te hyje ne rrethin e mbyllur te atyre pak regjizoreve aktuale hollywoodiane qe perpiqen te bejne emer si autorë. Per te thene nje te vertete, duket se ka talent ! Edhe pse, intriga e filmit, ashtu siç e reduktova une ne nje rresht te vetem, duket si "philosophie à deux balles", pra filozofi per kalamajt e shkolles 8 vjeçare.
Por nuk eshte tamam ashtu !

Nisur nga nje intrige e thjeshte, THE BOX e hap fushen e "lojes" ne jo pak drejtime. Ne fillim eshte kutia (The Box!), objekt kinofilik par excellence, ose ndryshe "Kutia e Pandores", - fillojeni me "Kiss Me Deadly" te Aldrich ne 1955 e mbarojeni me "Mulholland Drive" te Lynch-it ne 2001.
Kutia eshte bosh, pra enigma shtohet : asgje tjeter nuk eshte me fashinues se boshi ! Pastaj, kutia i mberrin ne shtepi Cameron Diaz-it (aktores kryesore) e cila (kuptohet !) shtyp butonin dhe ne fakt, ve ne levizje gjithe mekanizmin e ndergjegjes, mekanizmin e vrasjes se ndergjegjes. Gjithe duke u ngushelluar se personi qe ka vdekur ne te njejtin moment, eshte i panjohur per te...

Filmi ne fakt ka te beje me se tepermi me mistiken e krishtere, me "fajin fillestar" (Eva dhe Adami), por THE BOX nuk mjaftohet me kaq. Evokohet padyshim edhe natyra predikatore e kapitalizmit (filmi ka nje parfum te lehte nga "L'Argent" (Paraja) te Bresson-it). Po ashtu, gershetohen gjate filmit intriga me "teori komploti" konspiracioni, pushtetesh te "mbinatyrshme", parabola apokaliptike. Sigurisht, kutia simbolizon natyren e nje mirqenieje te genjeshtert te parase, dhe koshiencen (ndergjegjen) e keqe te botes aktuale, ku traktacionet (dealing) financiare pjellin veçse mizerje dhe uri ne vendet e varfra. Qarte : nuk eshte hera e pare qe Hollywood-i perpiqet te vere veten ne sherbim te kauzave te botes se trete. Qarte, te gjitha keto, ne teori, ne leter, duken foshnjore, por fatmiresisht, ne film, percillen "fshehurazi" me jo pak talent dhe inteligjence !

[autori]

Hadewijch. Film nga Bruno Dumont.

Filmi ka lindur nga disa poezi te nje poeteshe fetare te shek XIII-te ne Flandre.
Ajo shkruan mbi dashurine, por nje dashuri krejt e veçante: te dashuruarit me Zotin, pra me diçka te padukshme. Nje zemer qe rrah fort dhe i lutet Zotit çdo dite, i beson atij gjithçka, eshte e veshtire te paraqitet ne imazh.

Pikerisht, filmi tjeter per te cilin desh te flas eshte "Hadewijch" me regji te Bruno Dumont, regjizor jo dokushdo (keshtu duket se i thote vetes !) : helbeté, regjizor qe ka fituar dy "Grand prix" ne dy Festivale te Kanes, ne keto 10 vitet e fundit.

Si gjithmone, filmat e Dumont jane filma qe rrijne ne fije te perit, ose si ata ekuilibistët e cirkut qe ecin mbi nje litar te varur e rrezikojne te bien ne njeren ane ose tjetren. Por kesaj rradhe, per mendimin tim, "Hadewitch" anon per nga ana e keqe : Sa me shume shkon koha, aq me keq mendoj per ate film...


Po shpjegohem : "Hadewitch", me gjithe disa cilesi (qe do ti citoj me poshte), filmi me duket skematik, gati reaksionar : prapa llakut te ashpersise apo hidhesisë (bitter, harsh) vizuale, me duket se fshihet nje mungese e theksuar rigoroziteti, thellesie, nuance, jete, te jetuari.

Te marr nje shembull : ne film, percaktohet qarte se behet fjale per vende te tilla gjeografike si Parisi, ishulli Saint-Louis ne mes te Senës, periferia sub-urbane e Jugut te Parisit etj etj. Ok deri ketu. Por kur vjen momenti i ngjarjes ne Liban (ka nje sekuence 15 minuteshe te filmuar ne ate vend) nuk percaktohet se cili eshte ! (faktin qe eshte ne Liban, e mesova nga nje interviste e regjizorit). A thua se per Bruno Dumont, ç'rendesi ka vendi : gjithe vendet arabe njesoj na qënkërkan, "pune arabësh" ! A thua se ekzistoka nje vend "mitik" ku flitet arabçe dhe ku ka lufte, dhe kaq mjafton: thjesht nje zone, nje zone qe vendoset si kunderpeshe me Oksidentin.
E pa pranueshme qe nje gje e tille te vije nga ky regjizor !

Ajo qe me duket edhe me e trishtueshme, eshte fakti se, edhe pse behet fjale per nje film qe flet per religjionin, per besimin fetar, "Hadewijch" nuk eshte i depertuar (haunted) nga mistikja, nga spiritualja, krejt e kunderta nga ç'ndodh tek "La religieuse portugaise" (Murgesha portugeze), per te cilin do te flas ne postimin tjeter, padyshim nje nga dy-tre filmat me te bukur te 2009-es.

Une e kuptoj qe, mistikja, spiritualja, eshte e veshtire te shfaqet ne imazh pa "lule", "zbukurime" (muzike me violina...), dhe e vetmja menyre per ta filmuar mistiken, eshte portreti, fytyra e personazhit, qe sa me shume behet i padepertueshem per syrin e spektatorit, aq me shume ndjehet kalimi nga realja tek mistikja, kalimi nga trupi (mishi) tek besimi (shpirterorja)- kujtojme filmat e Dreyer-it apo Bresson-it....
Por tek "Hadewijch", nje gje e tille ndodh pak. Pa dyshim, edhe perzgjedhja e aktoreve ka ndikuar per keq. Julie Sokolowski (qe luan heroinen e filmit) duket nje zgjedhje mediokre. Me pelqen kur e shikoj aktoren e re amatore tek mban krahet gjithe kohen te varura prapa (sikur i fsheh), ose kur e shikoj tek skena ne café tek thote gjithe kohen "Oui, oui" ne pergjigje te asaj ç'ka i propozojne te beje dy djemt e rinj, por tek skena e lutjes, ku perpiqet te beje si aktore... nuk e besoj nje sekonde te vetme (ilustrim: fotoja e meposhtme :






Dhe se fundi, ç'ka dash te thote Bruno Dumont permes ketij filmi ? Tek Flandres, mesazhi ishte : "per te fituar Dashurine, njeriu duhet te kaloje permes nje lufte (qofte kjo dhe nje lufte e brendshme)". Ok. Tek ky i fundit, duket se do te na thote se, per te gjetur te mirën (le bien), duhet kaluar per nga e keqja (le mal).
Atehere, meqe kalimin per nga arti i shtate me duket se e ezauroi, a nuk do ishte keq qe Dumont ti rikthehet profesionit te dikurshem te profesorit te filozofise ??

Ne fillim te filmit, por dhe ne fund te tij, shfaqet nje djalosh po aq mistik sa dhe deshira e regjizorit per te zgjedhur pikerisht poezite e kesaj fetareje.

Ah, ketu jam dakort ! Nese ka nje personazh (edhe pse episodik) qe me pelqen jashte mase, eshte sigurisht ai i Davidit, punetorit te kantierit ne Manastir ! Nje aktor (un visage) vertet Dumont-ian !
Dhe nuk eshte rastesi: kur bej nje permbledhje te filmave te Bruno Dumont (se fundmi kam riparë "Flandres" dhe jam shume here me pak entuziast se para 3-4 vitesh, kur e pashe per here te pare filmin..., per te mos thene qe u zhgenjeva), pra kur bej nje permbledhje te filmave te regjizorit ne fjale, me rezulton se personazhet (aktorët) e dy filmave te pare te tij, "Jeta e Jezu-Krishtit" dhe "L'humanaité" (Njerezimi) jane te gjithe te hatashëm ! Prej secilit prej aktoreve më ka mbetur diçka ne mendje ! Pa perjashtim !
Ndersa heroina tek "Flandres", kur ripashe filmin, me krijoi pershtypjen e nje aktorje qe po kalonte nje casting per ndonje film te Chéreau... (drama! drama !... pff...).

Ose per ta ilustruar : djaloshi mistik tek "Hadewijch" nuk ka nevoje per koment: e ka "te shkruar ne ballë" mistiken dhe forcen e magjise qe mban ne vetvete !
(fotoja e meposhtme) :

[peoples]

Filmi i fundit i BD është i mbushur me cliché nëse e sheh me këtë sy, por nuk duhet drejtuar syri tek cliché-të; duhet të dalësh jashtë tyre, ndoshta ideja më e mirë ishte të mos ta bënte filmin, por ja që ne film shkojmë të shohim.
Në Hadewijch punon shumë mirë dhe ajo që ndodhet jashtë ekranit (atë që kamera nuk e kap me qëllim) le hors champ. Të paktën kështu më duket mua. BD, ndërsa filmon L'Ile st Louis, filmon gjithashtu dhe Institutin arab që ndodhet jo larg (për kush e njeh pak Parisin). Ndoshta BD i është futur një pune që Abdellatif Kechiche e bën më mirë, më me talent se di se përse flet... Më vjen këtu në mendje filmi i tij La faute à Voltaire (i gjithë faji është i Volterit). Por BD s'besoj se merret me probleme të tilla në filmin e tij. Ai e përcjell këtë duhmë të fortë socilogjike ku njerëzit ndahen në klasa nga shijet, fetë dhe lagjet ku ato banojnë.
Të kuptoj se je zhgënjyer, se e pëlqeje fort këtë regjizor. Kuptohet se forcën e dikurshme sikur po e humb, por nuk duhet aq rreptësi... Ai me të vërtetë ka filmuar në Paris, e ka lënë Flandrën e tij, Veriun e ftohtë dhe fshataresk, por qyteti ngjan ndryshe, me më pak zhurmë...

[autori]

Filmi i fundit i Bruno Dumont është i mbushur me cliché nëse e sheh me këtë sy, por nuk duhet drejtuar syri tek cliché-të; duhet të dalësh jashtë tyre....

Po ja qe syte shkojne vetë se !

Serizoisht : pse i besohet asaj lidhjeje spirituale midis heroines se filmit dhe vellait te te dashurit ??? Cliché e gjalle ! Po aq cliché, pra skematike sa dhe anoreksia e heroines, islamizmi apo terrorizmi ! Po te dua te "mesoj" mbi anoreksine, une blej revisten "Femme actuelle" (homologia ne shqip do ishte "Gruja Shqiptare") dhe ja ku mbaroi puna ! Une prandaj shkoj ne kinema, qe mos blej revisten ne fjale !! Dhe nese dua te shikoj periferine skematike pariziane me pittbull dhe arabe injorantë/fanatikë, hap TV dhe shikoj lajmet cliché te ores 8 !

Pastaj, ku do me dale Bruno Dumont me kete film, qe te le shijen e amalgames midis terrorizmit dhe islamit ??! Sepse nese nuk do ishte keshtu si mendoj une, regjizori nuk kish pse te jepte intervistë pas intervistash per te shpjeguar qe "jo jo, une nuk bej asnje aluzion, islami dhe terrorizmi nuk jane kurrsesi e njejta gje". Pra ka diçka, qe e detyron ate te insistoje ne kesi lloj deklaratash... Pra ka diçka, qe e ben "Figaro"-në te shkruaj fjalet me te mira per filmin

Megjithate, mund te konstatohet diçka interesante ne reagimin e kritikes serioze ndaj filmit: ata kritikë (Cahiers du Cinéma- psh) qe me pare nuk kane qene pothuaj kurre simpatizante te filmave te Bruno Dumont, kesaj rradhe i dalin ne mbrojtje. Ne fakt, shpjegimi vjen nga fakti qe kesaj rradhe - dhe kjo eshte e vertete - Dumont eshte me i lirshem ne filmim. Eshte e vertete qe partia qendrore e filmit eshte gati-gati e lezeçme (amusante), gjë e pa-imagjinueshme më parë per kete regjizor rigjid dhe "te thate". Parë ne kete prizem, po, mund te thuhet se Dumont nuk eshte më aq i "ngurte" si ne filmat e tij te meparshem, dhe ndofta ne nje fare menyre, duhet pershendetur. E megjithate, mendimi im eshte se kaq gjë nuk eshte e mjaftueshme per ta bere filmin ne fjale nje film te mire.

E di si e perjetova une filmin ? (u perpoqa ta shikoj i pa influencuar nga ideja qe e ka bere filan apo fistek regjizor i madh.... blablabla) : Ne fund te tij (sigurisht, permes skenes mbyllese), pata ndjesine qe autori, permes filmit te tij ka dash te tirumfoje mbi dy absolutizma : 1. mbi personifikimin (incarnation) permes mortifikimit, 2. mbi personifikimin (incarnation) permes aktit shkaterrues. Dhe del tek nje absolutizem te trete: seksi ! Por del si pa dashje, pa arritur ta kuptojë as ai vete ! Pra pa krijuar nje pikeshikim (point of view) te tij mbi kete te tretin (pra seksin).

Ose thene popullorçe: duket sikur pa vetedije, regjizori na thote : heroina ime eshte keq per...

[fuorisync]

"La mujer sin piano" eshte filmi i dyte ne karrieren artistike te Javier Rebollo-s me te cilin, regjisori i ri premtues spanjoll, u prezantua ne festivalin e filmit ne Tirane (TIFF-2009). Filmi ne fjale arriti te fitonte jo pak por çmimin e pare te festivalit, çmim te cilin ne fakt e ndau me filmin tjeter grek "Akadimia Platonos" me regji te Filippos Tsitos.
Filmi s'rrefen gje tjeter veçse odisene e nje udhetimi, ne nje nate te vetme, te nje gruaje shtepiake e cila papritur vendos te te braktise apartamentin e saj per tu "leshuar" rrugeve te Madridit. Ne fund fare, rrugetimi do ta ktheje serisht ne apartamentin e saj. Kaq eshte historia e nje filmi i cili, perveçse na zbulon shijen e holle kinematografike te regjisorit, si dhe nje fare talenti te tij ne skenar dhe regji, e cila premton per mire ne te ardhmen, nuk eshte se sillte diçka te "re" ne kinematografi. Me te "re" nuk nenkuptoj aspak subjektin sesa qasjen kinematografike ne te cilen ndihej qarte ndikimi i Chantal Akerman si dhe, deri diku, perngjasimi i zbehte me format kinematografike te Tsai Ming Liang (sidomos ne perdorimin e formulimit muzikor, elementi me i arrire i filmit, i cili nderfutet "pa vend" ne film duke me rikujtuar disi kryevepren the "The hole" te regjisorit tajvanez). Per te gjitha keto asocacione qe me lindin gjate filmit vendosa te pyesja vete regjisorin, ne nje bisede te shkurter qe pata me te ne fund te shfaqjes, i cili, jo per çudi, mi konfirmoi te gjitha keto duke me permendur madje dhe titullin e nje nga filmave te Chantal Akerman (qe tani s'me kujtohet) nga ku ishte frymezuar shume.
Projekti i ardhshem kinematografik i Javier Rebollo-s, te pakten nga ato çfare me tha, do te jete bashk-shkrimi i nje skenari per filmin e rradhes te argjentinasit Lisandro Alonso, ose thene ndryshe nje nga kineastet me premtues, sot per sot, ne bote.

[autori]

"La mujer sin piano" eshte filmi i dyte ne karrieren artistike te Javier Rebollo-s me te cilin, regjisori i ri premtues spanjoll, u prezantua ne festivalin e filmit ne Tirane (TIFF-2009)...

Projekti i ardhshem kinematografik i Javier Rebollo-s, te pakten nga ato çfare me tha, do te jete bashk-shkrimi i nje skenari per filmin e rradhes te argjentinasit Lisandro Alonso, ose thene ndryshe nje nga kineastet me premtues, sot per sot, ne bote.

Nuk di ku degjova (lexova, pashë...) fjale fort te mira per kete film, ne nje tjeter festival filmi (me duket ne ate te San Sebastian-it apo te Marrakech-it).

Ne 2007, kam pas pare filmin e pare te Rebollo-s : "Lo que sé de Lola " (Ato qe di per Lolën), film qe me ka pas pelqy. Dhe me pat lene pershtypjen se do vazhdoja ti shihja filmat e ketij regjizori. Tek lista 2007, po konstatoj se filmi figuron i 69-ti, midis 109 filmash qe pata pare ate vit. Jo keq ! Po ta ribej listen, do ta vendosja pa frike tek 30-40 te parët : http://forumishqiptar.com/showpost.p...&postcount=345


Sa per Lisandro Alonso-n, hmmm...
Une nuk e pashe dot filmin e fundit te tij, sepse drejtori i kinemase ku shkoj me shpjegoi se "Liverpool" i ishte dukur shume i dobet dhe nuk e programoi fare. Por po aq ftohte filmi ishte pritur ne Kanë... (me duket se ishte ne kategorine "15 regjizore"). Dhe kritika serioze, qe zakonisht ka qene plot elozhe per kete regjizor argjentinas, me kujtohet te kete qene goxha e zhgenjyer.
Gjithsesi, vete nuk e kam pare ate film...

[peoples]

Sa per Lisandro Alonso-n, hmmm...
Une nuk e pashe dot filmin e fundit te tij, sepse drejtori i kinemase ku shkoj me shpjegoi se "Liverpool" i ishte dukur shume i dobet dhe nuk e programoi fare. Por po aq ftohte filmi ishte pritur ne Kanë... (me duket se ishte ne kategorine "15 regjizore"). Dhe kritika serioze, qe zakonisht ka qene plot elozhe per kete regjizor argjentinas, me kujtohet te kete qene goxha e zhgenjyer.
Gjithsesi, vete nuk e kam pare ate film...

Filmi i Lisandro Alonso, "Liverpool", nuk mund të jetë i dobët, apo i pavlerë. Ai mun mund t'i pëlqejë një drejtori, një programatroi kinemaja, apo dhe nuk mund të bëjë hyrje që të paguajnë punën e një ansambli folklorik (që janë punonjësit në dhe për kinemanë).

E kam parë këtë film dhe më ka mjaftuar vetëm skena e parë që t'i them bravo regjizorit! Po pse kaq shpejt? Ndosht jam gabim, por të ndjekësh një burrë, nga i cili nuk dimë asgjë, nga vjen, çfarë bën, pse është larguar nga shtëpia, pse i rikthehet rrethit familjar, pse paguan dikë për të parë nënën apo të jatin (të cilët nuk dihet se a janë të vërtetë apo jo). Pse dimri, alkooli, ngjyra e rëndë e një pijetoreje meshkujsh?
Shumë pyetje që në filmin e Alonso nuk marrin ndonjë përgjigje, por vetëm sygjerime. Se personazhi (i cili nuk më kujtohet emri) mund edhe të jetë në një delir të vertetë.
Ia vlen ta shohësh këtë film. Gjynah që nuk e ke parë. Sepse është më mirë ta shohësh dhe pastaj të japësh ndonjë gjykim, qoftë edhe negativ. Mua më krijoi një zonë të mirë, një mënyrë interpretimi për të thënë që diçka bëhej në kinemanë e këtij regjizori, i cili na qenkërka shpresa e kinemasë; për këtë nuk e dija, jo sinqerisht!
Ndjek pak këshillat e tua të dikurshme autori: sa më pak të lexosh mbi një film (para) aq më mirë është. Dhe kritika (mbrapa) nuk ma ndërron shumë opinionin e bërë me një shikim.

[autori]

Shkruaja ne nje mesazh pararendës se, "Hadewijch", edhe pse film i universit spiritual, nuk eshte i depertuar (haunted) nga mistikja, nga spiritualja, krejt e kunderta nga ç'ndodh me "Murgeshën portugeze" (A Religiosa Portuguesa), padyshim nje nga dy-tre filmat me te bukur te 2009-es.

Dhe me kalimin e diteve, i mbetem ketij opinioni : asgje nuk eshte teorike ne kete film, dhe sinqerisht, regjizori Eugène Green eshte unik e i pa pabarazueshem ne regjistrimin e portreve (per te dale tek ideja qe hodha ne nje mesazh tjeter, mbi menyren per ta shfaqur mistiken permes portretit, i cili, sa me shume behet i padepertueshem per syrin e spektatorit, aq me shume realizohet kalimi nga realja tek mistikja, realizohet kalimi nga trupi (mishi) tek shpirterorja.

***

Kapja e te padukshmes ne kinema, eshte nje nga temat e medha te mizaskenes (regjise) ne filmat autorialë. Por per te folur me kembe ne toke, sigurisht qe e padukshmja nuk mund te kapet (syu nuk do ta shihte !). Megjithate, mund te kapet aspirata per diçka te padukshme. Dhe sigurisht qe ka shume menyra per te shfaqur aspiraten. Sigurisht permes mizaskenes.

Pikerisht tek mizaskena dua te dal, tek forma e nje filmi, por mbi te gjitha, tek raporti i pandashem qe ka ajo me permbajtjen, me rrefimin e ngjarjes, me narracionin. Per fat te keq, nuk jane te paket filmat (qofte dhe ata autorialë !) ku mizaskena veçse nenvizon rrefimin, shoqeron rrefimin, e komenton atë. Ndersa tek "Murgesha portugeze", mizaskena krijon rrefim, krijon narracion.

Te marr nje shembull gjithmone nga filmi ne fjale : Te gjitha skenat kur heroina e filmit shkon ne nje lagje te Lisbones (me duket se jane tre ose kater te tilla) dhe takon nje femije te vogel, jane filmuar nen te njejtin aks : filmohet e njejta rruge, e njejta shtepi, ne te njejten menyre. Ne fillim, keto plane filmike mu duken disi "pertace" dhe thoja me vete : "ah, çudi, gjithshka eshte e magjishme ne kete film, ndersa planet e lagjes ne fjale qenkan perseritese, monotone". Sigurisht, nuk kisha kuptuar ende finalitetin e filmit : se pari, regjizori krijon nje fare familjariteti me ato plane, kuadro filmike, duke ti treguar disa here, gati çdo 20-30 minuta. Dhe, kur kuptova se finaliteti i filmit ishte pikerisht birësimi i atij femije, gjë per te cilën nuk dyshohej as ne fillim e as ne mes te filmit, kuptova se, ne fakt, regjizori na e kish thene tashmë nje gje te tille permes mizaskenes, regjise, formes se filmit (perseritja e planeve ne fjale) : forma arrin te krijoje... permbajtje ! (dhe jo thjesht ta komentoje, ta shoqeroje atë, pra te kthehet ne qellim ne vetvete).

ne foto, skena finale e filmit:




Dy-tri fjale per regjizorin, sepse i meriton disa rreshta : Eugène Green, regjizor enigmatrik, thuhet se eshte amerikan per nga origjina, por prej vitesh punon ne Europe. E ka filluar me pjese teatrale, dhe ne keto 10 vietet e fundit, ka realizuar gjithesej jo me teper se 3 filma. I kisha pare ne 2004 filmin e tij te dyte, "Ura e Arteve" (Le Pont des Arts), nje film qe nuk e harroj, gje qe konfirmon se më kish lene tashme gjurme ne kujtese. (ketu eshte lista e filmave qe pata pare ate vit: http://forumishqiptar.com/showpost.p...91&postcount=1 Sigurisht, sot renditjen do ta revizionoja ndjeshem !

Me kujtohet po ashtu, se kisha qene pak skeptik me teatralitetin ne dukje te sforcuar te lojes se aktoreve, me diksionin disi te "panatyrshem" te tyre, sepse me dukej se nje gje e tille mund te ishte nje far shtirjeje artistike; po aq sa isha skeptik per nje fare simbolizmi te mbyllur ne vetvete, nje far manierizmi.
"Murgesha Portugeze" me konfirmoi se nuk behet fjale shtirje, manierizem, por per nje raison d'être (reason for being): ajo qe kujtoja se mund te ishte fé (besim) tek manierizmi (mungesa e jetes), ishte fé (besim) tek jeta ! Per me teper qe, "Murgesha portugeze" flet per relixhiozitetin (spiritualitetin) e raportit te qenies njerezore me jeten, me boten. Nese ne filmin pararendes te Eugène Green planet filmike me ishin dukur sikur nuk komunikonin fort me njeri-tjetrin, tek ky i fundit ata jane ne ndervarje te vazhdueshme, depertohen nga energji qe nuk pushojne se transformuari nga nje forme ne tjetren.
Dhe sigurisht, ideja e filmit, ajo qe do te na thote autori (le propos du film), më mrekulloi. Te gjithe personazhet jetojne intensivisht ne ekran, gjithe duke qene te veshur plot mistere : burri qe kish nje takim, aktori i lumtur i martuar, kineasti, femija, nena adoptive, murgesha, don Sebastiani...

[autori]

Na ishte ç'na ishte njehere e nje kohe, na ishte nje kinematografi qe besonte tek mjetet e fuqishme shprehese te saj: tek loja e aktoreve, tek muzika e filmit, tek ngyrat, tek dekoret, tek... tek te gjithe elementët "kompozues" te nje filmi. Pastaj, disa producentë e qeflinj te paepur te parasë abuzuan me te gjitha keto, dhe sallat e kinemave u mbushën me histeri, dhune vizuale, kakofoni efektesh qe harboen ne te gjitha senset pa krijuar sens. Shkurt, televizioni e vrau kinemanë.

Dua te them qe fajin nuk e kane as ngjyrat, as muzika, as dekoret, as kamerat. E ka abuzimi me to. Perdorimi i tyre si ne TV. Marco Bellocchio kesaj rradhe kish bere pikerisht nje film "si nje here e nje kohe", gjithe muzike, gjithe ngjyra, gjithe dramë, por... te mrekullueshem ! Si nje here e nje kohë !

Marco Bellocchio nuk eshte nje regjizor "dosido" : kemi permendur shpesh Nani Moretti-n, si regjizor italian post-fellinian qe eshte perpjekur keto 20-30 vite ti rezistoje vdekjes se kinemase italiane. Por ne fakt, zëri i parë qe eshte ngritur ne fillim te viteve '70 kunder kesaj vdekjeje, ka qene ai i Marco Bellocchio-s. Dhe sot qe ai ka 70 vjeç, rralle kam njohur regjizore te kesaj moshe qe te bejne serish filma sikur te kishin ... 30 vjeç ! Pra, sikur te ishin ne fillim te karrieres.

Me pelqen shume ky regjizor ! Ende kam ne mendje imazhe nga filmi i tij i parafundit, "Il regista di matrimoni", per fat te keq i kaluar jo pak ne heshtje ne France... (http://filmjournal.net/autori/2009/0...ho-bellocchio/).

Kesaj rradhe, Marcho Bellocchio eshte marre me figuren e Mussolinit, dhe më saktesisht, me nje lidhje te fshehte jashte-martesore te tij, andej nga vitet 1910-1920. Nga nje lidhje e tille lindi nje femije, te cilin Mussolini e mohoi, sikunder mohoi lidhjen e fshehte jashte-martesore. Sikunder mohoi ekzistencen e ish te dashures se tij, e cila del nga mendt.

Ka 1001 gjera per te thene per kete film, tmerresisht inteligjent, tmeresisht i pasur vizualisht, artistikisht. Nje opera e vertete ne ngjyra, aktrim, muzikë, copeza te rralla dokumentaresh te vjeter. Futurizëm dhe melodramë perzier bashke. Kinemaja pa zë. Tragjedia greke. Historia. Sigurisht, Historia me H te madhe. Film qe ka ambicien te jete i Madh, me M te madhe; i Hatashem, me H te madhe. Film qe deshiron te triumfojë, të VINCERE, tamam si klithma e Mussolinit, drejtuar turmes.
Pa dyshim, film edhe me kontradikta (melodrama dhe tragjedia, ne princip, nuk rrinë dot bashke). Por meditimi mbi kinemane pa zë eshte i mrekullueshem ! Po aq sa dhe perzierjet e kino-ditareve te kohes me fiksionin.
Mussolini na shfaqet si aktor i lindur, oportunist i thekur, klloun. Ida, e dashura e fshehte, nuk ndryshon, gjithmone njelloj, e çmendur pas tij. Me nje fjalë, Antigona. Ose... vete Italia !

[autori]

Qe prej suksesit te "Cannibal Holocaust" (1981) dhe "The Blair Witch Project" (1999) - te paret filma ku personazhet filmojne veten dhe ngjarjen me kameren e tyre, ka patur dy tre tentativa te suksesshme, siç ishin vjet "Cloverfield" ose [REC]. Megjithate, kjo nuk do te thote se, meqe kostoja e nje filmi te tille eshte shume e ulet, o burra te marrim nje kamera e te filmojme veten.

Tek "Paranormal Activity", nje çifti te ri i eshte fiksuar ne mendje se në apartamentin e tyre ka hyre djalli apo nje si pune shpirti i keq. Qe vjen dhe i shqeteson naten. Cifti i ri vendos te instaloje nje sistem video, per te filuar dhomen e gjumit. Kaq eshte filmi i cili nuk ka kushtuar me teper se 15 mije euro, dhe ka korrur jo pak sukses ne box-office. Pra, "ka bo pare te modhe" !

C'eshte per te ardhur keq eshte se vitet e fundit, gjithe e me shume, filmat horror amerikanë, per nga cilesia, po u ngjajne filmave porno. Dhe mund te ndahen ne dy kategori:
1. ne njeren ane, jane filmat e tipit "SAW", me estetike ultra te detajuar, qe kanë per qellim te na tregojne ne imtesi çarje kirurgjikale, gjak, mish, dhe qe mund te perblidhen me nje fjale si filma ku, nje shufer hekuri qe hyn ne mish, korrespondon ne nje film porno me nje penis qe hyn ne vagine.
2. Ne anen tjeter, kemi filma horror te ashtuquajur amatorë, te filmuar me nje dv (kamera te thjeshte), pa piken e mizaskenes (me demek per ta pershfaqur "sa më origjinal realitetin" !), a thua se eshte fqinja jote, komshija e katit te peste, qe masakrohet/dhunohet (zgjidh nje nga dy versionet, -njeri per filmat me demek horror/amator, tjetri per filmat porno.

Paranormal Activity futet tek kjo kategoria e dyte, dhe ne fakt, filmi s'ka asnje ndryshim nga nje film porno amator : gjithshka eshte pa piken e estetikes, e pa menduar, jo artistike, pa piken e interesit. Tamam si ne filmat porno !! Here pas here, ndonje shperthim i vogle orgazme, me falni, desha te them adrenaline dhe... kaq !

Kur dola nga filmi (ose me sakt, kur ika nga salla e kinemase andej nga treçereku i tij), po mendoja me vete : a ha, prandaj kur njeriu sheh nje film porno, i thote vetes: "gjithsesi, s'kam nevoje ta shoh te gjithin" !

[autori]

Kur beri nje film siç qe ai TITANIC, James Cameron arriti tre fitore:
1. realizoi filmin me fitim-prurës ne historine e kinemase
2. fitoi 11 OSCAR
3. filmi u kthye ne mit planetar qe s'ngeli njeri pa e pare.

Nga ana tjeter, James Cameron nuk eshte ndonje zanatçi blockbuster-ash qe xhiron njeri pas tjetrit filma te komanduar nga Hollywoodi (psh, si puna e Emmerich me "indipendence day" apo "2012"... mora nje shembull). TITANIC-un, Cameron-i e realizoi plot para 12 vitesh, e qe atehere, s'kish bere ndonje film tjeter. Nje armë e forte per te besuar qe eshte menduar mire pa e ka realizuar AVATAR-in e tij, qe ka dale me 16 dhjetor, njeherazi ne USA, Europe e kudo neper bote. Dhe siç thuhet, kish 12 vjet qe "priste" qe teknologjia te arrinte ne ate nivel qe te mund ta lejonte berjen e nje filmi te tille (nje perzierje e efekteve kompiterike me lojen reale). Shto ketu qe ai vete eshte skenaristi, regjizori, por dhe producenti i AVATAR. Shkurt, jo pak faktorë per tu tunduar e per te shkuar me e pà nje film te tille, qe ne aparence, duket se i drejtohet nje publiku me se shumti adoleshent.

Ndaj dhe lind pyetja: AVATAR, me mire apo më keq se TITANIC-u ??

Zakonisht, regjizorët qe kane disi respekt per lirine e krijimit te tyre dhe qe arrijne nje sukses si ai i TITANIC-ut, pas berjes se nje filmi te tille, angazhohen e bejne nje film më modest, me "te vogel", me "me kembe ne toke" (gjithmone, ne planin financiar), per te pasur neser-pasneser nje hapsire manovrimi per filmat e tyre te ardhshem si dhe per tu mbrojtur disi nga sfida e famshme : "lart e me lart".

Ne kundershtim me kete llogjike (edhe pse kufiri ishte i larte sa s'ka më per "shkak" te triumfit te pa-precedent te TITANIC-ut !), eshte me se e dukshme ambicja e James Cameron-it me AVATAR-in e tij per te tentuar per më lart, akoma e akoma per më lart. Per shembull : ka punuar me teknikat e reja grafike mbi 10 vjet qe te arrinte per shembull qe, shprehjet e fytyres njerezore, te mund t'ja ngjiste avatarëve (ufo-ve) te tij krejtesisht numerikë; ose perdorimi i kamerave 3 dimensionale (une nuk e pash ne 3D : nuk shfaqej i tille ne kinemane ku shkova).

Por pikerisht, ne kete pike (performancat teknologjike e grafike), filmi me bindi më se pakti ! Per te mos thene qe me se shumti më la indiferent (ndonjehere edhe me irritoi...). Me gjithe prirjen e mire qe kisha per ta pelqyer.
Jo pak gjera duken "déjà vu" (te para më pare), sidomos ne lojrat video apo ne filmat e animuar...

Zeri po ashtu lë per te deshiruar...., muzika shpesh korale alla-afrikane, me flaute alla-Titanic; vertet asgje e re dhe shpesh here kitch (kiç).

Megjithate, mbetet narracioni (gjeja qe me pelqen veçanerisht tek Cameron, pikerisht tek TITANIC-u, eshte narracioni), narracion qe regjizori e zoteron fort mire; ose vizioni qe ka ai per boten, per njeriun dhe eksperiencat e tij (interesante keto gjera ne film !!), edhe pse personifikimi (incarnation-i) nuk eshte gjithmone ne forme harmonike dhe teresisht bindese.


(James Cameron)


Historia e filmit : jemi shume e shume shekuj pas atij te XXI. Njerezimi ka zbuluar nje planet, planetin Pandora, dhe shkon atje per te zbuluar nje mineral te çmuar qe zgjidh krizen alarmante te energjise ne Tokë. Ne kete planet, jetojne disa qenie jashtetokesore, te quajtur Navis. Nje si pune tribuje.
Jake, heroi i filmit, zoteron ne vetvete nje avatar, nje veti metamorfozuese, per tu infiltruar midis popullates se planetit ne fjale, qenie te gjata 3 metershe ngjyre blu e me bisht shume funksionalesh. Dhe prap se prap, te duket se "i ke pare diku" !

Dhe ne fakt, banorët e planetit Pandora te kujtojne indianët e Amerikes ! Sikurse dhe filmi te kujton TITANIC-un. Vetem se kesaj here, pikeshikimi regjizorial nuk eshte ne anen e pushtuesve (anglezeve), por ne anen tjeter, ne ate te popullates vendase (indianet e amerikes = popullsia e planetit Pandora). A thua se, edhe pse Tokësorëve u ka ardhur ne maje te hundes te qenit njerezorë (AVATAR do te thote metamorfozim), edhe pse "shpetimi" shihet tek kontakti me jashtetokesoret (alienët -- kesaj rradhe, nuk jane ata, por jemi ne më të zhvilluar), tek post-humanizmi, prap se prap bishti i qenit mbetet... bisht !

[peoples]

ose perdorimi i kamerave 3 dimensionale (une nuk e pash ne 3D : nuk shfaqej i tille ne kinemane ku shkova).

Dmth, nuk e paske pare me syze filmin? Disa thone qe ta shohesh pa syze humb shume... sepse filmi eshte konceptuar i tille, pra te shihet me syze qe te te kalli friken, ose me moderne: te impresionoje (per asgje ne fund te fundit). Une akoma s'e kam pare, po i le pak kohe turmave qe dynden ne ato kinema ku syzet nderrohen shpejt...