Kino-ditari 2009!

[autori]

Gjithmone ne lidhje me filmin e fundit te Almodovar-it :

Rastesisht dje po flisja me nje vajze me origjine ruse, që më etiketoi me shakà si "të marrosur nga tutë" ("torturé de la cervelle"), sepse habitej qe adhuroja Paradjanov-in dhe Tarkovsky-n. E nejse.... Pastaj me thote qe Almodovar ishte nje nga dy regjizorët e saj te preferuar (tjetri, na ishte Inarritu - ose siç me vjen per mbare me e qujt, "ai m'irriton" ).

I them vajzes me origjine ruse : "Po mire qe e do kaq fort Almodovar-in, por amà duhet te pranosh që, per shembull tek "Volver" (filmi i tij i parafundit), personazhet femra jane pa piken e interesit, e qe s'bejne gje tjeter gjate dites veçse gatuajne gjellën apo shkojne tek floktorja, dhe enderrojne nje gje te vetme : te fitojne llotarine e telebingos lokale te regjionit te tyre te pjerdhur".

Dhe ajo ma kthen : "Po mirë, ndofta keshtu ështe realiteti !".

U bera gati t'ja thoja, por kuptohet, nuk ja thashe (e njihja pak kete njeri). Doja ti thoja : "Argumenti se "keshtu eshte realiteti" eshte po aq stoik e i pa-lëkundshëm sa ç'ishte dhe argumenti hitlerian. Por pa dyshim, njeri dhe tjetri duhet te kene lidhje...".


Gjithsesi, Almodovar eshte nga ata regjizorë qe te krijone pershtypjen se "i dine te gjitha keto", por per 101 arsye (per arsye financiare, per arsye te mos-frymezimit artistik... etj etj), ne jo pak raste e kane neperkembur keqazi integritetin e tyre artistik. Filmi i tij i fundit, per fatin e mire te spektatorit, konfirmon te kunderten por ç'e do, eshte shume vonë, i gjori spektator eshte mesuar te pelqeje dekoratizmat e meparshem almodovarianë dhe e ka veshtire te "ndërroje" mendje... (mikeshês ruse nuk i kish pelqyer fare-fare filmi... doemos !).

Biles, ka diçka interesante ne kete "histori" : po te shikosh trailer-in e filmit, eshte beterr !




Ne fakt, gjithshka qe shikohet ne trailer per fat te mire pothuajse nuk eshte fare ne film (eshte, por nuk duket, nuk eshte ajo qe bie ne sy). E kam fjalen per dekoratizmat qe ka zakon te aplikoje Almodovar ne filmat e tij, te tipit : "kam gjetur nje tapet ultra, do ta vendos tek skena nr.9". Kesaj rradhe, pothuaj se nuk ka fare "koncepte" te tilla.
Po ashtu, ne TRAILER shihen jo pak skena perqafimesh qe qelbin erë "WangKarWai-concept" (skena perqafimesh, taka kepuce grash mbi tapete te "bukura"...) . Asgje e tille ne film : skenat jane më se shumti subtile, te thjeshta, precise.
Dhe Penelope Cruz eshte vertet magnifique ! Në lojën e saj me dritë, aktorja eshte gjithe kohen duke bere diçka te papritur dhe sovrane. Almodovar-i duket i fashinuar pas saj, aq shume sa harron (shyqyr, me ne fund !!) dhe manjakeritë e tij qe ja njohim mire : me ne fund, regjizori e lë kameren te filmoje lirshëm aktoren, pa patur nevoje ta fokusojë atë ne raport me nje poster te vendosur majtas, ne fund te banjës se dekoruar me pllaka blu dhe te verdha

Dhe se fundi, me duket se kesaj rradhe regjizori e ka lënë menjanë dolorizmin ("dhembshurinë") e tij tipike katolike per t'u koncentruar tek rrëfimi puro. Dhe pikerisht ne ate moment dhe mua me pelqen filmi i tij : s'ka më lot, por ka jo pak kenaqesi !

[autori]

Lucrecia Martel e filloi krijimtarine e saj me nje film te mrekullueshem te quajtur "Cienaga" (2001), e vazhdoi me nje film goxha te mire ("La Niña Santa" - 2004) dhe "La mujer sin cabeza"(GRUAJA PA KOKE) eshte filmi i trete i saj. Problemi eshte se ne 3 filma, talenti aq premtues i regjizores ka shkuar duke u ulur disi... Ky i fundit eshte fatkeqesisht më i dobti nga te tre...

Po e fillojme nga koka : historia e "Gruas pa koke" me dy fjale eshte historia e nje mjekeje dentiste tek te 50-at, ne nje qytet provincial argjentinas, qe, nje dite te bukur, pa dashje, shtyp me makine nje djale te vogel. Duke qene se aksidenti ndodh ne nje rrugez fshati te humbur, "Gruaja pa koke" nuk e ndalon makinen. Dhe filmi tregon se si ajo "pushon" se jetuari, gjithe duke jetuar, e gerryer nga mekati qe ka bere. Qofte edhe pa dashje. Dhe akoma mê teper nga mekati i braktisjes se viktimes se saj ne mes te rruges.

Domethene, ndodhin kater ngjarje :
1. aksidenti
2. bindja se behej fjale per nje femi
3. verifikimi (pa ditur autorin e ngjarjes)
4. njoftimi i vdekjes se femijes (shume me vone, nga fundi i filmit)

Te kater keto evenimente nuk perbejne filmin, jane vetem kater kollona ku mbeshtetet filmi. Ajo qe i intereson regjizores (dhe ajo ç'ka na tregon permes filmit te saj) eshte trazimi, apatia e jetes se saj pas ngjarjes se rende dhe rrethi i saj familjar (dhe ajo vete) qe perpiqen ta bindin se nuk bejej fjale per nje femije, por per nje ... qen rruge ! Ajo qe do te na thote regjizorja eshte : borgjezët (e llojit qe ajo perfaqeson -dmth borgjezia provinciale) nuk mund (e nuk "duhet" !) te shikojne gjera te tilla, siç nuk shikone ne te perditshmen e tyre (dhe kjo tregohet qartazi ne film) pastrueset e shtepive te tyre, te varferit, personelin e ulët qe i rrethon. Pra, shenjestra ne fakt eshte hipokrizia sociale ne Argjentine dhe ne vende te ngjashme me Argjentinen, qe te kujton jo pak hipokrizine sociale qe mbreteron prej gati 20 vitesh edhe ne Shqiperi.

E mira e filmit eshte se sapo ai fillon, ndjen se ke te besh me nje regji cilesore, me film qe respekton veten, pra dhe shikuesin. Por problemi eshte se filmi nuk ja arrin qellimeve qe i vë vetes (gjithe atyre qe rrefeva më lart...). Pra e keqja e filmit eshte qe nuk arrin te permbushe objektivat qe i vë vetes...
dommage...

[autori]

Festivali i Kanës 2009 ne nje imazh te vetëm : surrati i pudrosur prej plakaruqeje-borgjezeje te liftuar per te katerten here i gruas se Michael Haneke, ne momentin qe ai fiton palmen e arte.

[korçar]

Festivali i Kanës 2009 ne nje imazh te vetëm : surrati i pudrosur prej plakaruqeje-borgjezeje te liftuar per te katerten here i gruas se Michael Haneke, ne momentin qe ai fiton palmen e arte.

Pse jo per te pesten, ku e di ti qe ... per te katerten?

Nejse. Sa per Almodovarin, po me ben "mukaet" (fjale e vjeter turke duhet te jete kjo) qe te shkoj ta shoh, se qe thua ti pikerisht kisha pare flete-rufene filmike (trailer mo trailer ; apo imazh-rufe?) dhe mu dha nje mjerim qe s'ta pret menia... Megjithese se e di mire qe s'u duhet besuar kesisoj rrugesh te shkurtra.

Dhe nje gje tjeter qe harrova ta cek tek posti i 3D-se : "çallenxhi" (ça fjale e shpifur) i 3D-se, me duket mua, do te jete pozicionimi i spektatorit ne imazh, per nje arsye te thjeshte, sepse sapo te ndiesh iluzionin e te qenit reale, e vertete, te imazhit do te duash me patjeter te levizesh, ekrani nuk te dikton dot me, te pakten jo njesoj si 2D, se ç'duhet te shikosh. Pra cili eshte pikeveshtrimi, vend-pozicioni i spektatorit, etj. Te gjitha keto kane te bejne dhe me 2D, sidomos me 2D, por ne 3D pikepyetja do te marre nje tjeter forme. Sepse fundja 3D-ja ka si qellim, ne fakt nuk ka akoma nje qellim te mirefillte, por gjithesesi ka si qellim "jo-distancen" e spektatorit me ekranin, dhe kur nuk ka distance nuk je me spektator, te pakten duket e veshtire te jesh vetem spektator, por "aktor", veprues. "Kjo eshte pse-ja pse thone" se 3D-ja do te jete pike-se-pari nje revolucion per lojrat on-line. Dhe deri tash nuk e di mire se ç'kane te perbashket lojrat on-line dhe kinemaja. Jam skeptik megjithate pres te shoh filmin e James Cameron "Avatar". Gjithe kjo per te thene mbi te gjitha, edhe pse duket absurde, se ka akoma shume per te bere me 2D-ne, s'eshte filluar mire akoma. Me Kinemane pra.

[autori]

S'kam pare as dhe nje film ne vetem ne 3D. Jam vertet akoma tek 2D-ja...

[autori]

Kur qenka keshtu puna, nje regjizor, më mire te beje ne fillim te karrieres se tij nje bataljon (rreth 30!) me filma popullorë me gangsterë apo me Kung-fu e pastaj më vonë te beje filma te mrekulleushem ("Exiled", "Sparrow" ose ky i fundit, "Vengeance") siç eshte rasti regjizorit Hong-kongez Johhnie To, sesa te beje ne fillim te karrieres dy-tre filma te mrekullueshem (Happy Together, Ashes of Time) dhe pastaj te beje filma gjithe e më te keqinj (siç eshte rasti i tjetrit Hong-kongez te njohur Wong-KarWai).

Historia e filmit, ne aparence, eshte hakmarrja qe kryen nje francez tek te 60-at (interpretuar nga Johhny Hallyday, kengetari me i njohur rrok francez), ne Hong-Kong, ndaj vrasjes se familjes se vajzes se tij, qe jeton e punon prej vitesh ne kete qytet kinez. Ndersa ne te vertete, behet fjale per nje film mbi kujtesen, ne sensin më te parë te fjales : memorjes. Dhe vizualizimit te saj permes shenjave, dmth permes imazheve, fotove, "kush eshte kushi", "ç'fare ben kush-i" etj etj. Me nje doze te mire burlesku.
Ndofta fundi i filmit mu duk me pak i arrire se gjithe pjesa tjeter, por qe prej se parit, kam filluar te nderroj mendje...

"Hakmarrje" (Vengenace), edhe ky i prezantuar ne Kanë kete vit, i ka gjithe atributet e nje filmi qe do meritonte Cmimin e Mizaskenes (regjisë me te mire), e ç'te merituar biles : leksion i vertete regjizorial (por jo profesoral, alla-Haneke )

web-site i filmit : www.vengeance-lefilm.com

[autori]

Sam Raimi eshte regjizori i filmit kult "Evil Dead", te cilin e pat realizuar ne 1982, ne moshen 20 vjeç. Dhe sigurisht, regjizor i "Spider-Man"-it.

Me "Drag me to Hell" ("Merrmë ne ferr"), Sam Raimi i eshte kthyer dashurise se pare, dmth filmit horror. Ne qender te filmit eshte nje vajze e re amerikane punonjese banke, jo pak arriviste, e kompleksuar nga origjina e saj fshatare.

Ajo qe eshte interesante eshte se çdo skene e filmit eshte e ngritur mbi principin e te kundertes se asaj qe mund te pritej: filmi fillon keshtu : nje meksikan i vogel vjedh tek nje familje... ciganësh ! Humori shpesh eshte i zi, klishetë jane më së shumti ato te "B movie", por efikase. Duket qe regjizori eshte argetuar duke realizuar filmin e tij, dhe mua po ashtu me argetoi (per mire), shpesh u tmerrova : shpesh qesha me gjithe zemer ! lol

[kino]

Festivali i Kanës 2009 ne nje imazh te vetëm : surrati i pudrosur prej plakaruqeje-borgjezeje te liftuar per te katerten here i gruas se Michael Haneke, ne momentin qe ai fiton palmen e arte.

hehe, gruaja e profesorit, njekohesisht dhe sportiste e apasjonuar pas lifting-ut, e kapur gafil ne nje poze groteske. po per filmin e Haneke c'thuhet? s'besoj te jete aq i keq sa portreti i zonjes.

[autori]

po per filmin e Haneke c'thuhet?

Thuhet se nuk eshte aq profesoralo-filozofik sa zakonisht. Pra jo kinema konceptualiste. Se zakonisht, filmat e tij jane si ndeshkime, si denime me vdekje

E kam serizoisht !

[autori]

U bë ca kohe qe shikoj filma qe fillojne mire, jane shume premtues, pastaj magjia fillon e zbehet... Ndofta regjizorët bejne nje fare perpjekje per ta filluar mire ( ils se sont gratté la tete...), pra e kane vrare mendjen per ca kohe, pastaj...

Ndofta duhet te mesohemi qe brenda nje filmi, jo gjithshka eshte ose e persosur, ose zero me bisht. Por kjo puna e fillimit mirë, biles shume mire, dhe me pas zbehja e cilesise... sikur me inatos ca.

Jean-Claude Brisseau eshte regjizor shume shume i lëvdueshëm, shume biles. Une i dua fort filmat e tij. Por ky i fundit sikur vuan ca nga "semundja" e cituar me siper. Pa ja hequr asnje fije floku vlerat e here pas hershme.

Brisseau edhe kesaj rradhe shtron ne filmin e tij pyetjen e famshme mbi kenaqesine femerore, ne sensin seksual te fjales. Por kete rradhe duke shkuar me larg, duke u aventuruar ne fushen e psiqikes, dhe me sakt te hipnozes.

Sandrina eshte nje vajze e re qe fati i jep nje trashegimi jo te neglizhueshme financiare. Dhe qe prej atij momenti ajo vendos te braktise punen, te dashurin e saj (me te cilin gjerat nuk shkonin aq mire...) per te eksploruar forma te reja seksualiteti. Behet fjale per lirine, por dhe kufijte e saj, limitet e trupit (fizik) dhe misteret e botes. Te gjitha keto, jo si nje traktat konceptualist (alla Haneke), por permes rrefimit (nje nga skenarët më interesante qe me eshte dhene te shikoj keto kohet e fundit), dhe permes mizaskenes (regjizures).

Por regjizori Brisseau s'ka parà, askush nuk do ta financoje. Dhe filmat e tij dallohen nga 100 metra larg si filma "varfanjakë". Per disa filma, nje gje e tille kthehet ne force. Tek filmat e Brisseau, ajo kthehet deri diku ne handikap (eshte ca e ngaterruar pse eshte keshtu... flasim nje here tjeter). Ndofta dhe titulli ka nje doze nga ironia e regjizorit : "Në aventure".

ps: duke shkruar te gjithe keto, po kam ndjesine qe filmi me ka pelqyer shume me shume se sa ndjeva kur dola nga kinemaja. Aq me mire !

trailer i filmit : http://www.dailymotion.com/video/x7t...-fr_shortfilms

[[Perla]]

Filmi "Revolutionary Road" në ekranin e kinemasë në Tiranë përcjell një Winslet dhe një Di Caprio të shkëlqyer, ndërsa rrëfejnë historinë e çiftit që me çdo kusht kërkon t'i ikë monotonisë së periferisë. Edhe atëherë kur ky ndryshim kushton sa jeta

Është mezi i viteve '50-të. Frank (Leonardo Di Caprio) dhe April (Kate Winslet) kanë mbërritur në vitin e shtatë të martesës. Jeta e tyre për shumë njerëz është perfekte. Pas lindjes së fëmijëve, çifti Uiller zhvendoset në periferi të qytetit Konektikat, në një shtëpizë në "Rrugën e Revolucionit".


Franku punon në Nju Jork dhe çdo ditë bën vajtje-ardhje me tren. Ai, si i ati, është nëpunës zyre për një kompani të madhe që shet makina, ndërsa April shtëpiake.


Kjo është atmosfera, në të cilën regjisori Sam Mendes ka vendosur ngjarjet e filmit "Revolutionary Road".


Drama familjare e çiftit Uiller po shfaqet në sallat e kinemasë "Imperial" në kryeqytet. Është një histori dramatike e një familjeje në dukje perfekte, por jo të lumtur. April nuk ka hequr dorë nga ëndrra e saj për t'u bërë aktore, ndërsa Frenku urren punën e tij.


Ai kurrë nuk është përpjekur të kuptojë se çfarë dëshiron të bëjë në jetë. Në datëlindjen e 30-të, bashkëshortja i propozon të largohen nga vendi i tyre dhe të vendosen në Paris. Madje ajo ka menduar për gjithë jetën që do të kenë në vendin e huaj.


April i propozon Frenkut një model jetese shumë revolucionar për Amerikën e viteve '50-të. Ajo do të punojë për të mbajtur familjen, ndërsa ai do të ketë në dispozicion kohë të mjaftueshme për të kuptuar se çfarë do të bëjë në jetë. Duket si një rrugëtim për të njohur vetveten dhe njëri-tjetrin.


Ajo i ka mbështetur shpresat tek ky udhëtim dhe beson në mënyrë të verbër se kjo është zgjidhja që do ta largojë nga jeta e palumtur në Konektikat. Një ide që bashkëshorti fillimisht e sheh me rezerva, por që dorëzohet dhe pranon. Plani i çiftit Uiller duket shumë i çuditshëm dhe aspak i mundshëm për miqtë dhe fqinjët e tyre.


Pavarësisht këtyre mendimeve dy të rinjtë janë të vendosur që në fillim të vjeshtës të zhvendosen në Evropë. Mirëpo rrethanat mund të ndryshojnë rrjedhën e ngjarjeve. Dhe kjo ndodh me familjen Uiller. Pas javëve të tëra jetë me tensionin e përgatitjeve për udhëtimin, Frenkut i vjen një ofertë pune e rëndësishme.


Ai gjendet përpara dilemës: Të qëndrojë dhe t'u sigurojë fëmijëve një të ardhme të mirë apo të vazhdojë aventurën e udhëtimit në Paris.
Frank vendos qëndrojë në Konektikat, një vendim me të cilin nuk është dakord April.


Ajo nuk arrin të pajtohet me idenë se "revolucioni i saj" dështoi dhe se nuk arriti të largohej nga monotonia dhe zbrazëtia e jetës në periferi. Pavarësisht se plani dështoi, April është e vendosur të bëjë gjithçka për të dalë nga jeta e saj e palumtur, madje deri në atë pikë sa t'i bëjë keq vetes.


Është hera e dytë që binomi Winslet-Di Caprio, tregon në ekranin e madh një histori dashurie dramatike. Gati 10 vjet pas shfaqjes në filmin "Titanik", vjen "Revolutionary Road".


Filmi është bazuar në novelën me të njëjtin titull të shkrimtari amerikan Richard Yates (1926- 1992). Kurse regjisori Mendes do të thoshte se e kishte konceptuar këtë vepër për ekranin "si një padi ndaj jetës amerikane të viteve 1950. Sepse gjatë kësaj periudhe, në të gjithë vendin ekzistonte një dëshirë e ethshme për komoditet. Një kacavjerrje e dëshpëruar për mbrojtje dhe siguri me çdo kusht".


Loja e aktorëve është e shkëlqyer, qofshin këta protagonistë apo jo protagonistë. Sa për personazhin që bën "Revoltionary Road", dhe që interpretohet nga aktorja 33-vjeçare Kate Winslet, vlerësimin për të e ka dhënë tashmë edhe kritika. Ajo është vlerësuar me "Golden Globe" dhe me çmimin "Oscar". Dhe Winslet të bind.

Shekulli

[autori]

Filmat kontraversë nuk kane ndonje gje te keqe, por pikerisht jane te keqinj duke filluar nga momenti kur ata fabrikohen si te tille, pra si kontraversë. Me demek, i tille eshte dhe ky i fundit i Lars Von Trier-it (qe shtypi e konsideron me te madhe si subversiv). Edhe pse nuk eshte tamam ashtu...

Po shpjegohem : Lene mënjane disa vetetima estetike, problemi i ANTICHRIST-it me duket se eshte fakti qe Lars Von Trier deshton ne figurizimin (filmizimin) e betejes midis dy heronjve te vetem te filmit (nje çift, nje grua dhe nje burre, vetem keto dy personazhe ka gjithe filmi). Deri dhe dialogjet duket se jane te privuara nga dialektika. Problemi eshte tek tentativa per te realizuar diçka si poemë, por si poeme hieratike, te ngurte, solemne. Gjithshka eshte pa relief, e sheshte : edhe ç'mund te shfaqej si guximtare, kafshuese, perfundimisht kthehet ne patetike. Qesëndia kthehet ne qesharake...

Megjithate, dy-tre gjera :

Se pari, filmi rikonfirmon limitet e kinematografise se danezit Von Trier qe ne fakt, permblidhen me nje fjale te vetme : uni (une, une une!) prej nga rrjedh dhe nje banalitet relativ intelektual : per shembull "Breaking the waves" ka qene film i realizuar mire, por jo pak monolitik; " Dancer in the dark" ishte film polic; "Dogville" - formalisht impresionant, por i kufizuar ne ate ç'ka rrefen. Nderkohe qe "Idioterne" ose "Manderlay", kane qene filma te mire sepse gjenin nje pike perthyerje qe lejon lindjen e dyshimit, dyzimit : i pari permes nje perzierje interesante te performaces dhe sentimentales, ndersa i dyti, permes perzierjes se formalizmit dhe sensualitetit.

Se dyti, persa i perket kritikes ne raport me filmat e Lars von Trier-it : eshte bere e modes te etiketohet menjehere regjizor-mizogjin (qe urren grate). Keshtu qe kritika ben po te njejten loje qe ben dhe regjizori : ajo zgjedh nje pike shikimi unist, te tipit : "ja rregullojme ne qejfin ketij", identikisht sikunder "ja rregullon qejfin" heroinave te tij regjizori, ne filmat e tij. Degjova qe ne konferencen per shtyp te regjizorit ne fjale, pas prezantimit te "Antichrist" ne Festivalin e fundit ne Kanë, nje kritike kinemaje i kerkoi shprehimisht atij t'u kerkoje falje publike (!!) grave, per mizogjinine e tij ! Nuk i thuhet nje gje e tille nje njeriu (Lars von Trier-it) qe sapo ka dale nga spitali psiqiatrik ku ka ndenjur plot nje vit !... Po me kujtohet rasti i dramaturgut Antonin Artaud (nuk po i krahasoj), i kataloguar (ne vitet '40) si skizofren ! A thua se kritika ka per mision te sheroje artistet ?!!

Se treti: dedikimi i ANTICHRIST-it (lexohet ne titrat, ne fund te filmit) regjizorit rus Andrei Tarkovsky nuk me duket pretencioz. Perkundrazi, nga kjo ane, pashe nje film goxha kryeulët, dmth nje film qe thjesht kerkon zgjidhje te reja kinematografike, por qe per fat te keq nuk i gjen. Beja habi qe njerezit iknin nga salla (me demek, te revoltuar) gjate filmit, sepse ANTICHRIST eshte vertet i pademshem, i parrezikshem (inoffensif).

[autori]

Nese per kete film nuk ja vlen te flasesh, per fenomenin qe ai perfaqeson ja vlen shume.

"DEPARTURES" eshte nje prodhim i 2008-es qe ka fituar plot 10 Cmime te Akademise se Filmit Japonez ("oscar" japonez 2008), si dhe Oscar amerikan si "filmi me i mire i ne gjuhe te huaj", 2009.
Me gjithe keto çmime, thua me vete se, edhe pse mund te behet fjale per nje film popullor, pridhim i kinemase eksploitative, gjithsesi duhet te kete nje fare cilesie. Dhe problemi eshte pikerisht ky : "DEPARTURES" jo vetem qe nuk eshte film, por as telefilm nuk eshte.Ekzaktesisht, eshte nje telefilm i keq.

Fitimi i kaq shume çmimeve dhe medaljeve ne fakt konfirmon se ne ç'gjendje te rende jane anetaret e akademive te filmave te ketyre vendeve dhe gjendjen reale ne te cilen eshte katandisur kinematografia e quajtur shpesh popullore. Nje tmerr i vertete ! Kisha vite qe nuk isha pare nje film më te aplikuar se ky, a thua se regjizori kish permbushur nje "plan pesevjeçar" duke xhiruar planet filmike njeri pas tjetrit (plan plan, thuhet ne frengjisht) dhe ku gjithshka eshte e parashikueshme, debilizuese dhe femijerore. Dola nga kinemaja ne krye te 30 minutave...

Dhe une qe qahem çdo vit per çmimet mediokre qe shperndan akademia franceze e filmit (Cesar - nje lloj i Oscar per kinematografine franceze). Pffff.....

[korçar]

"Chop Shop", regjia Ramin Bahrani.

Nuk e di mire pse filmat me femije nuk (me?) bejne pershtypje. C'kane qe duken se s'funksionojne per syte e te "rritureve", apo e ndersjellta? Thua te jete ndonje veshtrim i tipit "i gjori ti, ben se s'di"? Apo ka te beje me legjitimitetin e te qenit, sjelljes, femije? Sidoqofte filmat qe pershfaqin femije nuk funksionojne, asnjehere me duket mua... Mbase jane syte e atij qe shikon qe s'bejne, po kjo mund te thuhet per ç'do film. Po mundohem te mendoj per ndonje film me femije, perveç ata per femije, qe duket mire... "Fanny dhe Alexandri", i Bergmanit? JO sepse femijet nuk jane veçse "leter kembim" (mish kasapi) i te rritureve. "Les 400 coups" (si shqiptohet?) i Truffaut? Mbase. Dhe tani qe po e mendoj them me vete : "Ka mundesi qe e vetmja merite e Truffaut-se te jete fakti qe ka bere nje (apo dy?) film te mire me femije." Dhe mbase eshte i vetmi. "Ponette" i Jacques Doillon? Nuk e di, nuk e di. Duhet te kem pare te tjere filma me femije (kur flas per femije marr parasysh moshen poshte 14-15 vjeç, pra jo adoleshencen, dhe ç'do vit poshte kesaj moshe duhet te kete te verteten e vet, pra jo si unifikimi i gjithçkaje ka te beje me boten e te rritureve), por s'ka ndonje qe me vjen ndermend. "Tomka dhe shoket e tij"? "Lulekuqet mbi mure"? Eh... Kam pershtypjen se te "Tomka dhe..." per te qene film i mire me femije, femijet pikerisht duhet te kishin "luftuar" (te keqen te ideologjise, te prapagandes) kunder partizaneve, sepse gjermani megjithe ato mjete e makineri duhet te kete qene gjeja me joshese qe ata femije mund te kishin pare ndonjehere. Keshtu besoj duhet te kishte qene per mua. Nejse, kush rri ben historine e kinemase shqiptare (megjithese duhet).

Ti kthehem dy sekonda muhabetit : filmi ne fjale, "Chop Shop", duket mire, i paketuar bukur po ka diçka qe s'shkon. C'eshte? Eshte film qe pershfaq jeten e nje femije ne ndonje tip getoje NjuJorkeze, ja ç'eshte dhe s'po i kthehem me meselese. Nuk di ç'te them per bese. Nje keshille te vogel mbase, per gjithe trimat e kinematografise shqiptare te cilet duhet te shikojne kete film qe te kuptojne ambientet qe i rrethojne, ato shqiptare me ndertesa te çakerdisura, me pellgje e me zona te erreta, me disimetri e pa plane fare, me ç'regullsi qarkullimi e me pamje te çala, me ngjyra rainbow, etj., pra te kuptojne çmimin e joshjes se zbukurimit te imazheve. Disa imazhe te filmit jane metafora te bukura, te qellimshme paçka se mund te duken dokumentareske (mos u besoni gjithesesi).

Pyetje pa pergjigje : "More po ç'eshte qe s'shkon me filmat me femije?"

[kino]

"Chop Shop", regjia Ramin Bahrani.

Pyetje pa pergjigje : "More po ç'eshte qe s'shkon me filmat me femije?"

Po per 'Femijeria e Ivanit' cfare mendimi ke?
Ndoshta Autori ka pare ndonje film te mire... nga Kiarostami.

[korçar]

Si mund te pershfaqesh qenie (femijet) qe nuk kane asnje forme shfaqezimi, te cilet jane ne ndertim e siper e asnjehere nuk kthehen per te pare te kaluaren? Pa shfaqje, bote rrethim, te prere? E menduar ne kete menyre duket sikur eshte njesoj si me kafshet...

"Femijeria e Ivanit"? NIET shoku niet. Mbase nuk eshte gje tjeter perveç se realizem socialist (ka kohe qe s'e kam pare, e kam harruar disi). Film i mire por nuk e kam fjalen aty, aq me shume qe behet fjale per nje femije qe ka humbur pikerisht femijerine.

Kiarostami?... Problemi im me Kiarostamin qendron se e shoh si edukator, nganjehere madje si edukator mjaft te zymte ("Ku eshte shtepia e shokut tim?"). Dhe neqofte se kjo eshte e vetmja menyre e shfaqezimit (pershfaqjes) se femijerise, ose me mire e vetmja nderlidhje midis atij qe shfaq dhe atij qe shfaqet, atehere Kiarostami eshte me i miri. Por nuk e besoj. Megjithese ka nje metrazh te shkurter te Kiarostamit qe e pelqej jashte mase, por nuk eshte veçse "nje moment" : "Buka dhe rruga".

[kino]

Ok, eshte e vertete qe Ivani kishte humbur femijerine; vetem ne ato pjeset e enderrta na shfaqet si femije. Por besoj se filmi eshte me teper se realizem socialist.

Nuk m'u kujtua film tjeter qepare... Por me duket se tani m'u kujtua nje film me i mire. Atehere po e riformuloj pyetjen: Po per 'Spirit of the Beehive' cfare mendimi ke?

[autori]

"Chop Shop", regjia Ramin Bahrani.
...Duket mire, i paketuar bukur po ka diçka qe s'shkon.

Nuk e di mire pse filmat me femije nuk (me?) bejne pershtypje. C'kane qe duken se s'funksionojne per syte e te "rritureve", apo e ndersjellta?
...
. "Ponette" i Jacques Doillon? Nuk e di, nuk e di. Duhet te kem pare te tjere filma me femije ...

E kam pare vjet, nga muaji tetor "Chop Shop", por s'pata shkruajtur gje... E pashe, e harrova...
Me keta filmat e tipit "cinéma du réel" sikur jam ngopur... (fillo me "4 muaj, 3 jave..." -filmi rumun, palme e arte ne Kane, vazhdo me "Entre les murs" ("The Class" - ne anglisht), palme e arte gjithashtu, gjysmes se regjizoreve te kinematografise indipendente a thua ju eshte mbushur mendja se shpetimi i artit te shtate do vije nga "cinéma du réel" ( "si filma dokumentare" - do mund te perkthehej ky nocion ne shqip).

E kam ripare rastesisht "Ponette" perpara pak muajsh. Interesant, por pak si shume inteligjente ne replikat e saj ai femije... Me la nje shije te dyshimte ai film...

Mendoj se ne filmat me femije, më interesantët mbeten ata qe arrijne te percjellin artistikisht lidhjen midis botes se femijes dhe asaj te te rriturve. Ne kete prizem, "Ku eshte shtepia e shokut tim ?" i Kiarostamit mund te kete moral edukativ (meqe i jep nje dru te mire te rriturve), por ky me duket se eshte i vetmi film i tij qe mund te "etiketohet" si i tille. "Dhe jeta vazhdon" (qe per mendimin tim eshte me i miri i gjithe filmografise se Kiarostamit !), nuk më eshte dukur se ka doza edukative...

Sa per "Buka dhe rruga", , ndofta mrekullia e tij qendron ne faktin se eshte film jo vetem me, por para se gjithash per femijë ! Kjo ndofta do t'i jepte pergjigje pyetjes tende se ç'nuk shkon ne filmat me femije : ndofta se ne me te shumten e heres, ata nuk jane edhe per femije. Por them se ka perjashtime, psh "The Kid" (Charles Chaplin, 1921), "The Night of the Hunter" (Charles Laughton, 1955).

E gjitha kjo me kujton ç'me ka thene nje here, perpara dy-tre vitesh drejtori i kinemase (ku shkoj shpesh). Ishte koha kur shfaqej "The New World" i Terrence Malick. Me tha : "Ne pergjithesi, filmi nuk ecen mire (per nga numri i spektatoreve apo satisafksioni). Dhe vazhdoi : "Me nje perjashtim : Prinderit qe sjellin femijet e tyre per te pare filmin, me thone qe femijet e tyre e kane... adhuruar !"

[korçar]

Qe Kiarostami eshte edukator kete s'e leviz as topi! Dhe edukator i serrte (per femijet jo per te rriturit). Madje kete ka pasur profesion para se te merrej me kinema, por pak rendesi ka se ç'fare profesioni ka bere para se te bente kinema, qe eshte edukator duket qarte ne te gjithe filmat e tij, mjafton te mendosh sa e lidhur eshte intriga e filmave me "shkollen"... mbase me pak ne filmat e tij te fundit ku kerkon diçka tjeter me duket mua. Per mua, sapo quan dike edukator, ka diçka qe s'shkon, qe s'me pelqen, lere pastaj sikur ti shtosh dhe ndonje vleresues (mbiemer) prapa. Parapelqej termin "transmetim dijesh" megjithese nuk e kam te qarte dallimin, qe s'eshte fare gjah mizash, midis "edukates - shkolla - dhe transmetimit te dijes". S'ka te beje fare me ndonje puritanizem. Femijet ne shoqerine tone, ne bote pra, jane qenie te prira per te marre edukate, per t'u edukuar nga te riturrit, pra per t'u edukuar nga shfaqesimet (pershfaqjet) e tyre (te rritureve) lidhur me gjithçka, apo jo? S'ka vend ne bote qe te mos kete mendim, pervoje, "ideologji". Dhe si perzgjatje kjo me duket mua nuk shkon ne filmat me femije, ne pershfaqjen qe i behet femijerise. Fundja qe femijet te marrin edukate duket natyrore, mjafton te mendosh foshnjen qe ushqehet nga nena. Por a egziston ndonje mundesi qe t'i shohesh ndryshe femijet?

Kjo puna e shfaqesimit te femijerise nuk eshte mesele sa per shkel e shko, por teme e vertete dhe serioze. Po te shikosh historine e arteve ne boten perendimore, por edhe me gjere, femijet nuk kane qene asnjehere te perfaqesuar : as ne teater, as ne pikture, as ne arkitekture, as ne muzike e ku di une ku tjeter. Qofte antikiteti, qofte mesjeta, qofte Rilindja, asnjehere nuk i eshte dhene rendesi femijerise. Qendrojme te artet pamore, te piktura me se shumti : antikiteti nuk i ka cekur fare femijet, krishterimi i ka cekur edhe me pak, paçka se foshnja-qurravece Jezu-Krisht shfaqet ne ç’do pikture. Rilindja fillon e i shfaq pak nga pak (sidomos Rilindja flamande), por prape jo si subjekte te veçanta (mbase ketu qendron pyetja : a mund te jene femijet subjekte te veçanta?). Adoleshentet po jane te perfaqesuar, mjafton te mendosh per nje pikture te tipit "Vajze e re me perle" e Vermeer-it. T'i kthehem dy sekonda antikitetit, i cili nuk kishte ndarje te qarta te moshave te ndryshme : Patrokli apo Akili (per te mos cituar te tjere, sepse ka plot) ka shume mundesi qe ne rrjedhe kohore te ngjarjeve, te rrefimeve, te kene qene te pakten per nje fare kohe "adoleshente", pa folur ketu per femrat e shumta, te historive te antikitetit, te cilat patjeter kane qene adoleshente (me sa thone vajzat ishin teper te reja kur martoheshin atehere, gje qe ndodh edhe sot ne disa vende, madje dhe ne Shqiperi). Pa u zgjatur hidhemi te kinemaja qe eshte arti i pare qe "shfaqi" femijet, madje masivisht, dhe vazhdon ti shfaqe. Neqofte se ben nje krahasim midis prodhimtarise kinematografike qe shfaq femijerine dhe ç'ngelet, jam i sigurt se ka me shume prodhimtari qe shfaq femijerine. Por si e shfaq?

Po flas ketu per kinemane, por mjafton te mendosh dhe per "vemprimtari mendimtare", te cilat nuk jane me pak shfaqesuese, si psikanaliza, e cila duhet te kete qene nje nga te parat qe i pat menduar femijet (gjithmone ne raport edukatie). A ka mundesi te konsiderohen femijet pa nderlidhje edukatie? Pyetje qe mund te duken qesharake... mua me duken te qena. (Dhe keto qe po them jane thjeshtime (thjeshtezime ?) si ç’mund te jete thjeshtim veshtrimi i detit qe nga bregu.)

« Buka dhe rruga » : mbase per te thene se nje film i pershfaq mire femijet duhet te jete dhe per femije dhe per te rritur. Nuk e di mire. Tjeter : mos duhet thene nje film me femije mund te jete i mire kur te jete i bere nga femijet ? As per kete s’e di. Nuk e di se sa te afte jane re rriturit per te shfaqur femijerine, dhe kam pershtypjen se sa here mundohen ta bejne kete hyjne me se shumti ne kujtime autobiografike. Dhe qe prej ketij momenti gjenden te zhytyr kembe e koke ne gjithçka ka te beje me shfaqesimet.

“The night of the Hunter”, sikur s’eshte tamam film me femije. “The kid” nuk e mbaj mend fare, aq me shume qe duhet ta kem pare disa here… Pak kujtime me ka lene. Mbase kjo eshte te qenit film i mire me femije, kur nuk te le asnje kujtim. Por kjo ka te beje me shfaqesimin e te rritureve ndaj femijeve qe i shohin si te pafajshem, dhe pafajesia nuk te le kujtime perveç kur hyn ne fajesi. (Fajesi, pafajesi, pershfaqje e Krishtere… Humb pafajesine, sipas dogmes te Krishtere, sapo hyn ne boten gjenitale...)

“Spirit of the Beehive”, Victor Erice. Une e kam jashte mese qejf Erice-n, me se shumti si "sugjerues" formash, idesh. Por kjo s’ka te beje me drejtshmerine apo shtremberine e pershfaqjes se tij ndaj/te femijeve. Edhe ky film me ka lene pak kujtime. Si Malick dhe Erice jane « edukatore », mbase pak me te zhdervjelle e me pak agresive se sa nje Kiarostami, dhe mbase per te bere filma te mire, me femije, apo per femije, duhet pranuar misioni edukativ. Nje pyetje te fundit : kur ben me qene edukator dhe kur jo ?

[korçar]

/////////////