Muhamedi Dhe Sorra
Para disa kohėsh nė njė bisedė e sipėr me njė shokun tim mysliman, nė tė cilin nuk mė kujtohet fare mirė se pėr ēfarė po bisedonim , mė duket se diēka qė kishte tė bėnte me besimin e tij, mė kėshillon tė lexoja Kur'anin e madhenishėm, ashtu siē kishte zakon ti therriste ai, duke i thėnė se do e lexoja. Sot do dėshiroj tė ndaj me ju pak nga ajo qė unė zbolova pėr kėtė Kur'an, dhe pse myslimanėt i\e thėrrasin me tituj si mbase ju dhe vetė i kini dėgjuar si p.sh. "Kur'an i Madhnishėm, Kur'an i Mahnitshėm, Kur'an i Lavdishėm" e tė tjera si kėto.
Mbase shumė prej jush qė ju kanė pėlqyer historitė nė shkollė fillore shpejt kur merrni tė lexoni njė Kur'an do tė zbuloni se Kur'ani pėrserit disa nga historitė Biblike, megjithat njė nga ato histori qė unė do kisha dėshirė ta ndaja me ju ėshtė historia biblike e vrasjes sė Abelit nga Kainit, pasi i pari kishte bėrė njė flijim mė tė pėlqyer se i dyti, pėrsėritet edhe nė Kur'an (Sure 5:27-32). Megjithatė, nė vargu 31 lexojmė se Allahu i tregoi atij (Kainit) si ta fshihte kufomėn e tė vėllait:
Allahu dėrgoi njė sorrė, e cila groponte nė dhe, pėr t'i treguar atij se si ta mbulojė trupin e tė vėllait.
Nė librirn e Zanafillės nė Bibėl, kjo dukuri nuk gjendet. Ndėrsa nė njė libėr tė folklorit hebre lexojme:
Adami dhe e shoqja u ulėn duke qarė e vajtuar pėr tė (Abelin)dhe nuk dinin ēfarė tė bėnin me tė, meqė varrosja ishte gjė e panjohur pėr ta. Erdhi njė sorrė, sė cilės i kishte sgordhur njė shok, mori trupin e zout, e groposi nė dhe dhe e fshehu trupin aty para syve tė tyre; pastaj Adami tha: "Do tė bėj si sorra." (Pike RAbi Eliezer, kap. 21)
Ėshtė interesante fakti qė, ajo qė pretendohet t'i zbulohet Muhamedit nga Allahu nė Kur'an, nuk e gjen shoqen se saj nė Dhiatėn e Vjetėr, por nė njė libėr tė folklorit hebre, shkruar para kohės sė Muhamedit. Edhe po tė lėmė mėnjanė dallimet e vogla, ngjashmėria e ēuditshme midis tė dyjave nuk mund tė anashkalohet. Nuk mund tė thuhet qė hebrenjtė e kishin kthyer tė vėrtetėn historike nga Torahu (Tevrati) nė folklor. Kur'ani i akuzon hebrenjtė pėr shpalljen e folklorit tė tyre si Shkrimi i Shenjtė (Sure 2:79).
Megjithatė, ajo qė dėshirojmė tė dimė ėshtė se pse po i njejti folklor na qėnka Shkrimi i Shenjtė nė Kuran. Nėse Muhamedi nuk e mori historinė e ngjarjes sė sorrės nga burime hebraike, pa e ditur qė ajo ishte vetėm njė pjesė e traditės sė tyre (Ai spati mundėsi t'i krahasonte ato tradita me Shkrimet e Shenjta hebreje, sepse nuk kanė shkruar nė arabisht), atėhere si mund tė shpjegohet kjo dukuri? Ja dhe diēka tjetėr qė nuk shkon:
Pėr kėtė (shkak tė kėtij krimi) Ne u shpallėm (ligj) beni izrailėve se kush mbyt njė njeri (pa tė drejtė), pa pasė mbytur ai ndonjė tjetėr dhe pa pasė bėrė ai ndonjė shkatėrrim nė tokė , atėhere (krimi i tij) ėshtė si t'i kishte mbytur gjithė njerzit. E kush e ngjall (bėhet shkak qė tė jetė ai gjallė) ėshtė si ti kishte ngjallur (shpėtuar) tė gjithė njerzit. (Sure 5:32).
Ky deklarim duket se ka lidhje me historinė e Kainit dhe Abelit tė sapo pėrmėndur. Nuk ėshtė e qartė se pse vdekja e njerit duhet tė shihet sikur tė ishte shpėtimi ose shkatėrrimi i gjithė njerzimit.
Nė njė traditė tjetėr tė hebrenjve nė Mishnah, Sanhedrin 4:5, lexojmė: (Mishnah = thėnie ligjore tė rabinėve.)
Nė rastin e Kainit qė vrau vėllanė, gjėndet tė thuhet: "Zėri i gjakut (nė hebraisht pėrdohet nė numrin shumės, gjakrat por nė kėtė rast mund tė pėrkthehet nė numrin njėjės) tė vėllait tėnd mė vėgon nga toka" (Zanafilla 4:10). Kėtu nuk thuhet gjak nė njėjės, por gjaqe nė shumės, pra, gjaku i tij dhe gjaku i farės sė tij. Njeriu u krijua i vetėm, me qėllimin qė tė tregohej se atij qė vret njė individ tė vetėm, do t'i quhet sikur ka vrarė tė tėrė racėn; ndėrsa atij qė ruan jetėn e njė njeriu tė vetėm do t'i quhet sikur ka ruajtur tėrė racėn.
Kėtu e gjejmė rrymėn e mendimit qė pėrmban burimin e pikpamjes sė Kur'anit. Rabi hebre, shumė shekuj pas tė shkruarit tė Zanafillės, por pėrpara Muhamedit, e ka nxjerrė kėtė interpretim nga shumėsi "gjaqe" nė Bibėl. Nuk po diskutojmė kėtu ka apo nuk ka tė drejtė pėr kėtė interpretim. Ajo qė na shqetson, dhe qė duhet ti shqetėsojė tė gjithė myslimanėve shqiptarė ėshtė se Sure 5:32 nė Kur'an ėshtė pėrsėritje e interpretimit tė njė Rabini!
Si ka mundėsi qė zbulesa e pretenduar e Allahut tė jetė nė thelb pėrsėritje e njė interpretimi rabinik, tashme ekzistues, tė njė vargu biblik? E si mund tė jetė ky njė Kur'an i mrekullueshė ashtu siē dishirojnė miqtė tanė myslimanė qė ne tė besojmė kur shohim fare qartė se Muhanedi ka kopjuar nga folkloret hebraike? Megjithatė kjo ėshtė njė pėrgjigje tė cilėn vetėm miqtė tanė myslimanė mund tė na e thonė, po pėr siguri unė do ju thoja se sipas kushtetutės sė Shqiprisė Muhamedi ėshtė fajtor, nga qė ka thyer ligjin e tė drejtave tė autorit. Prandaj herė tjetėr nė qoftė se ndonjė nga miqtė tuaj myslima ju kėshilloni tė lexoni rreth kėtij Kur'ani tė Madhnishėm, mos harroni ti tregoni pėr ne dhe pėr Sorra.
©2009 copyright piu. Nuk lejohet copjimi, inxhizimi, apo fotokopjimi i kėtij artikulli, ose i njė pjese tė tij pa marrė autorizim nga Sorra.
Krijoni Kontakt